تعیین مطلوبیت زیستگاه خرس قهوه ای (Ursus arctos syriacus) با روش تحلیل عاملی آشیان بوم‌شناختی در پارک ملی گلستان

تغییرات کاربری اراضی در سال‌های اخیر منجر به تخریب و تکه‌تکه شدن زیستگاه‌های طبیعی و درنتیجه کاهش تنوع زیستی جهانی گردیده است. در این میان، پستانداران بزرگ جثه بیش از سایر گونه‌ها به دلیل فعالیت‌های انسانی در معرض خطر انقراض قرارگرفته‌اند. نیاز غذایی گوشت‌خواران موجب افزایش تعارضات میان این گونه‌ها و انسان‌ و درنتیجه آسیب‌پذیری آن‌ها در سال‌های اخیر شده است. جمعیت خرس قهوه‌ای به‌عنوان گونه چتر در کشور، به علت تخریب زیستگاه و شکار غیرمجاز کاهش چشمگیری داشته است. مدل‌های ارزیابی زیستگاه، محدوده توزیع گونه‌ها و زیستگاه‌هایشان را پیش‌بینی می‌کنند و می‌توانند به‌عنوان ابزاری مناسب برای اهداف حفاظتی و مدیریتی مورد استفاده قرار بگیرد. جهت ارزیابی زیستگاه خرس قهوه‌ای، از روش تجزیه‌وتحلیل عاملی آشیان بوم‌شناختی در محیط نرم‌افزار Biomapper استفاده شده است. از نقاط حضور گونه به‌عنوان متغیر وابسته و از 10 متغیر محیطی به‌عنوان متغیر مستقل استفاده شد. نقشه مطلوبیت زیستگاه به دست آمده نشان می‌دهد که زیستگاه مطلوب در ارتفاع 1400‌ ‌‌متری از سطح دریا، شیب‌های بالاتر از 20 درصد، تمامی جهت‌های جغرافیایی و در ‌مناطقی با پوشش گیاهی درختچه‌ای شامل درختچه‌های سیب وحشی، گلابی وحشی و تمشک واقع‌شده است. بر اساس نتایج حاصل از میزان حاشیه گرایی این جانور تمایل به زندگی در زیستگاه‌های مرکزی دارد. همچنین، فاکتور تحمل گرایی نشان‌ می‌دهد که خرس قهوه‌ای یک گونه غیرمتخصص در محدوده منابع زیستگاهی خود است. بر اساس مقادیر تخصص گرایی مهم‌ترین عوامل مؤثر در آشیان بوم‌شناختی گونه مورد مطالعه فاصله از رودخانه، فاصله از چشمه و فاصله از پاسگاه محیط‌بانی است.